در فوتبال همان‌طوری که بازی‌کنان روزی با هزاران شوق و شور پا در کفش می‌گذارند و تصمیمِ طلوع در میدان سبز می‌گیرند، روزی هم فرا می‌رسد که مجبوریت آنان وا می‌دارد، باید آن کفش‌ها را آویزان و با اشکِ آمیخته با افتخار تصمیم غروب در میدان سبز را بگیرند. این امر برای همه فوت‌بالیستان اتفاق می‌افتد و در کل، این رسم نه تنها در فوتبال؛ بلکه در تمام هنرها و حرفه‌ها به انحای گوناگون رواج است، سرانجام روزی باید بازنشسته شد. این‌که این غروب در فوتبال چقدر خاطره‌انگیز، تماشایی و سنگین است وابسته به دویدن، ریاضت و عرق‌ریزی‌هاست. در این میان تونی کروس، هاف‌بک خلاق و ریزنقش تیم ریال مادرید و تیم ملی آلمان اعلام کرد که تصمیم گرفته است، بعد از جام ملت‌های اروپا و در پایان فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۴، کفش‌هایش را در میدانِ مستطیل و سبزِ فوتبال آویزان و از دنیای لذتبخش و هیجان‌انگیز فوتبال خداحافظی کند. به این بهانه، در این طومار به چندو‌چون زندگیِ درون میدانی و بیرون میدانی، عمل‌کرد و افتخارات این بازیکن پرداخته می‌شود.
تولد، خانواده و ازدواج
۳۴ سال قبل، در ۱۴ جدی، ۱۳۶۸/۴ جنوری ۱۹۹۰، زمانی‌که وحدت آلمان شرقی و غربی اوضاع سیاسی آلمان را پوشش می‌داد و حرف‌ها در باره‌ی فروریختن دیوار برلین دهن به دهن می‌شد، کروس در شهر گرایفسوالت در شمال‌شرقیِ آلمان در یک خانواده طرف‌دار و حامی ورزش چشم به جهان گشود. بریجیت کامر، مادرش، بازیکن سابق بدمینتون و معلم بیولوژی ورزشی فعلی و رولاند کروس، پدرش،کشتی‌گیر سابق و مربی فعلی فوتبال است. کروس در کودکی در کنار برادر کوچک‌ترش در کانون گرم و محبت‌انگیز خانواده، دوران طفولیت را سپری کرد و رسم و آداب زندگی را با خانواده آموخت. همین‌گونه برخلاف برخی بازی‌کنان، روزگار سختی را در طفولیت، نوجوانی و جوانی تجربه نکرده است؛ چون خانواده، از او به‌شکل عام و تام حمایت کرده و کروس با ذهن آرام و نه‌چندان آشفته، از طفولیت، نوجوانی و جوانی لذت برده است. موطلایی رابطهی خوبی با کتاب و درس در مدرسه نداشت و بیش‌تر وقتش را صرف تمرینات فوت‌بالی می‌کرد. اتفاق جالب، در فوتبال هم در ابتدا بازیکن خوبی و حساب‌شدنی‌ای به‌شمار نمی‌آمد؛ اما با اکراه و اجبار پدرش و تمرینات سخت و طاقت‌فرسایی، توانست در قامت یک بازیکن حرفوی و خلاق از آب بیرون در آید. او در ۲۰۱۵، با جسیکا فاربر، دوست‌دخترش که از کودکی و دوران مدرسه با هم عهد دوستی بسته بودند، ازدواج کرد و به دنیای متاهلی قدم گذاشت. آن‌ها حالا صاحب دو پسر به‌نام‌های لیون و فین و یک دختر به‌نام آملی دارند. کروس در یک مصاحبههای خود در باره‌ی جسیکا گفته بود که صاحب قلب او تنها جسیکا است. جسیکا حالا متخصص صنعت گردش‌گردی در آلمان است. او بیش‌تر شخص آرام است و برخلاف اکثریت هم‌سران سلبریتی‌ها، پشت آوازه و اشتهار نیست و در کل، خانواده‌ی تونی کروس چهره‌ها‌ی دردسازی در رسانه‌ها معرفی نشده‌اند.
دوران فوت‌بالی
دوران فوت‌بالی تونی کروس به دو سه بخش تقسیم می‌شود:
الف) قبل از پیوستن به ریال مادرید
ب) در ریال مادرید
ج) در تیم ملی آلمان
الف) قبل از پیوستن به ریال مادرید
دوران فوت‌بالی تونی کروس به‌شکل رسمی از تیم محلیِ زادگاهش، گرفاسوالدر، در سال ۱۹۹۷، در هفت سالگی کلید خورد و آغاز شد. او در این باش‌گاه تا سال ۲۰۰۲ توپ زد و سپس به تیم هانزاروستوک پیوست. در این تیم تا سال ۲۰۰۶ بود. کروس در هانزاروستوک در سن بسیار کم توانست توجه‌ی باش‌گاه بزرگ آلمانیِ بایرن مونیخ را به خود جذب کند و در سال ۲۰۰۶ به تیم نوجوانان بایرن مونیخ اضافه شد. در تیم نوجوانان این تیم با استعداد ناب فوت‌بالی‌اش موفق شد یک سال بعد در ترکیب جوانان بایرن مونیخ بپیوندد و بعد با تلاش و تمرین، در ۲۰۰۸ توپ‌زدن را در سطح اول اروپا شروع کرد. در بایرن مونیخ طعم دوران پر از فراز و نشیبی را چشید. کروس آن‌وقت با سن کم و در کام بی‌تجربه‌گی در میان بزرگان فوتبال در یک باش‌گاه بزرگ و نام‌دار اروپایی به‌سر می‌برد. او برای تجربه‌اندوزی یک فصل به تیم بایرلورکوزن رخت بست. در همان یک فصل آمار فوق‌العاده‌ی ۹ گل و ۱۲ پاس گل را از خود به جا گذاشت. خیلی زود و در فصل بعد سران و مدیران بایر مونیخ به او توجه کردند و دوباره او را در جمع خود آوردند. هاف‌بک جوان و خلاق آن زمان بایرن مونیخ تا سال ۲۰۱۴، در آن تیم بازی کرد و با آن تیم ۱۰ جام را که شامل یک لیگ قهرمانان، سه بوندسلیگا، سه جام حذفی، یک جام باش‌گاه‌های جهان، یک سوپر کاپ اروپا و یک سوپر کاپ آلمان می‌شود را بالای سر برد. او در ۲۰۵ بازی موفق به ثمر رساندن ۲۵ گول برای تیم آلمانی شد. بعد، از بایرن مونیخ جدا و به ریال مادرید برای به‌ترین‌شدن پیوست.
ب) در ریال مادرید
فلورنتینو پرز، رییس باش‌گاه ریال مادرید، مشهور و متخصص است به شکار ستاره‌هایی که در جام جهانی می‌درخشند. این امر باعث شد چشم پرز در چند ستاره در جام جهانی ۲۰۲۴ خیره شود. تونی کروس یکی از آن ستارگان بود که در جام جهانی برازیل، با بازی‌های چشم‌نواز و دل‌نشین‌اش، چشم و ذهن پرز را در خود جذب کرده بود. پرز رییس فرصت‌شناس است و متوجه‌ی تیم‌ها و سبک‌های بازی حریفان و رقیبانش در اسپانیا و اروپاست. در اسپانیا آن زمان هاف‌بک‌های تیزهوش و کاربلدی در تیم‌های رقیب ریال مادرید توپ می‌زدند. در ریال از این دست هاف‌بک‌ها کم در چشم دیده می‌شد؛ اما آن چه پرز را متفاوت از دیگر رییسان باش‌گاه‌ها نشان می‌دهد این است که پرز به حال و آینده‌ی تیم‌اش می‌نگرد. همین علت باعث شد، پرز برای خرید هاف‌بک‌های ریزنقش و بازی‌ساز وارد بازار نقل و انتقالات شود. خرید لوکا مودریچ، تونی کروس و کاسمیرو خط مرکزی ترکیب ریال را برای سال‌ها ضمانت کرد. کروس با مبلغ ۲۵ میلیون یورو و با قرارداد ۶ ساله به جمع کهکشانی‌ها پیوست و خیلی زود با ذکاوت فوت‌بالی‌اش، صاحب جای‌گاه در رختکن و ترکیب این تیم شد. آمدن مودریچُ کروس و کاسمیرو با زوال هاف‌بک‌های کلاسیک و کلاس اول جهانی در اسپانیا و اروپا مصادف بود. ژاوی هرناندز، فرانک لمپارد، استیون جرارد، آندره‌آپیرلو، و آندرس انیستا کم‌کم فکر رخت سفر از دنیای فوت‌بالی‌شان یا رفتن و دوری از فوتبال اروپا را در سر می‌پروراندند. این زوال، برای بازیکن‌هایی که در خط مرکزی در فوتبال اروپا توپ می‌زدند، فرصت بسیار مناسب بود برای درخشش، یکه‌تازی‌کردن و قدغن‌کردن جام‌های متعدد اروپایی. از این میان تیم ریال مادرید با ثابت نگه‌داشتن و هماهنگی و بازی‌های دل‌نواز‌کننده‌ی بازی‌کنانش (به‌خصوص بازی‌کنان خط میانه‌اش)، خودش را قهرمان جام‌های اروپایی و جهانی و زبان‌زد رسانه‌های جهان کرد. دوباره در چرخه‌ی قهرمان‌شدن قرار داد و بعد از یک دهه ناکامی و خاموشی، خودش را در سکوی قهرمانی با بازیکن‌های توان‌مند و پویای چون کروس، مودریچ، رونالدو و راموس رساند. کروس در پاس‌های قطری بلند و بسیار دقیق، پاس‌های خط‌کش‌گونه‌ی زمینی و توانایی بالا در ایجاد فرصت گل‌زنی برای مهاجمین و با شلیک شوت‌های بلند و پشت محوطه‌ای در رختکن و رسانه‌ها به نشان‌زن مشهور و محبوب است. به قطع و حتم، کروس را نمی‌توان در جمع به‌ترین‌های تاریخ ریال مادرید به حساب نگرفت. او را هرگز هواداران ریال مادرید و فوت‌بال‌دوستان به آسانی به باد فراموشی سپرده نمی‌تواند. آمار او در تیم مادریدی در ده سال حضور، ۴۳۶ بازی، ۲۸ گول و ۹۸ پاس به ثبت رسیده است. او در ریال مادرید به ۲۱ جام دست یافت که از برجسته‌ترین و درشت‌ترین آن جام‌ها می‌توان چهار لیگ قهرمانان، چهار لالیگا، سه سوپر کاپ اروپا و پنج جام باش‌گاه‌های جهان یاد کرد. البته فینال لیگ قهرمانان ومبلی آخرین بازی کروس برای ریال مادرید است و ممکن این آمار را بلند رود. برعلاوه دو بار در ترکیب منتخب فیفا در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۶ و یک بار در سال ۲۰۱۴ در ترکیب منتخب یوفا نیز حضور داشته است.
تونی کروس با جام لیگ قهرمانان اروپا بعد از قهرمانی
ج) در تیم ملی آلمان
کروس هنگامی‌که در سال ۲۰۰۵، ۱۵ ساله بود، برای اولین‌بار در لیست تیم ملی زیر هفده سال آلمان قرار گرفت و بعد از آن در سال ۲۰۰۷، در جام جهانی همان رده‌ی سنی، جایزه توپ طلا را بابت به ثمر رساندن ۵ گول، گرفت. در سال ۲۰۱۰ به تیم ملی بزرگ‌سالان دعوت شد و برای اولین‌بار در جام جهانی توپ زد. نخستین گل ملی‌اش را در یک بازی دوستانه مقابل لهستان در سال ۲۰۱۱ به ثبت رساند. در تیم ملی بزرگ‌سالان آلمان دوران به شُکوه رسیده‌ی کروس برابر با زوال قدرت فوت‌بالی آلمانی‌ها در اروپا و جهان بود. آلمان بعد از درخشش و قهرمان‌شدن در جام جهانی ۲۰۱۴، دیگر نتوانست حریف قوی در مقابل تیم‌های رقیب به حساب آید. کروس در تیم ملی آلمان فقط توانست یک جام جهانی را به‌دست آورد و حتا پس از ناکامی با تیم ملی آلمانی، از تیم در سال ۲۰۲۱ و بعد از حذف در یورو، تصمیم خداحافظی گرفت. اما بعد از آمدن ناگلزمن در نیم‌کت تیم ملی آلمان، کروس دوباره در لیست تیم ملی آلمان نامش به چشم خورد و برای حضور در آخرین رقابت اروپایی این تیم نیز دعوت شده است. جام ملت‌های اروپای ۲۰۲۴، آخرین ایست‌گاه فوت‌بالی کروس در ترکیب آلمان و فوتبال است.
هواداران، کروس را به مرد یخی (آیسمن) در فوتبال می‌شناسد. مردی‌که خون‌سرد است و در تصمیم‌گیری‌ها، زیاد از شتاب کار نمی‌گیرد و فرصت‌ها را به‌شکل دقیق و عمیق می‌شناسد و از آن به به‌ترین وجه، بهره می‌برد. حالا مو طلایی با نوشتن متن خداحافظی‌اش، در انستاگرام اعلام کرد که در پایان فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۴، قصد وداع از دنیای فوتبال را دارد. مانند ستارگان زیادی با آویزان‌کردن استوک‌هایش، می‌خواهد خودش را جاویدان کند و راه را برای بازی‌کنان جوان باز کند. با رفتن کروس، در خط میانیِ ترکیب ریال مادرید و تیم ملی آلمان بدون شک خلا وارد خواهد شد. چون کروس، کروس است و در کل، در فوتبال هر کس جای خودش را دارد.
گزارشگر: علی اکبر رضایی